اور نامو نخستین قانون گذار شناخته شده بشر

نخستین قانونگذار شناخته شده بشر

مجموعه قوانین اور نامو سر سلسله اور سوم

این مطالب ترجمه ای از سایت مرجع است. ولی چون تصویر داده شده از کتیبه قابل خواندن نیست، و متاسفانه هنوز نتوانسته ام ، تصویری قابل استفاده بدست آورم ، بدون هیچ اظهار نظری نسبت به درستی  ترجمه مطالب سایت از کتیبه سومری ، ترجمه را تقدیم به دوستاران تمدن ایرانی - سومری میکنم. ف. عباسی .

ترجمه از سایت مرجع:

قدیمیترین مجموعه قوانین شناخته شده جهان ، که حدود 300 سال قبل از مجموعه قوانین حمورابی نوشته شده است، مجموعه قوانین اورنامو سر سلسله اور سوم است. هنگامیکه در سال 1901، این لوحه مجموعه قوانین یافت شد، هنوز قوانین حمورابی (1792-1750 قبل از میلاد) بصورت قدیمیترین قوانین معرفی میشدند.

ولی اکنون کهن ترین مجموعه های قوانین شناخته سومری بصورت ذیل میباشند :

الف- قوانین شهر اشنونا Eshnunna ( با زمانشناسی 1800 قبل از میلاد) .

ب- قدیمیتراز آن  قوانین شاه لیپیت- اشتارLipit- Ishtar از سلسله Isin ایسین ( با زمانشناسی 1930 با زمان شناسی 1930 قبل از میلاد).

ج- کهنتر از آن قوانین بابلی کهن به زبان سومری رونوشتهای مختلف از جمله قوانین حمورابی ( با زمان شناسی 1700-1900).

از مجموعه قوانین اور نامو سر سلسله اور سوم 26 قانون از 57 مورد آن قابل استفاده هستتند، . استوانه گلی این مجموعه قوانین اولین رونوشت یافت شده است، که در اصل شامل تمام مجموعه قوانین اورنامو است، و آن کهن ترین مجموعه قوانین شناخته شده جهان است. بعلاوه این کتیبه در حقیقت برای اولین بار نام اور نامو را نامور میکند.

پیشگفتار

کتیبه

".... پس از آنکه An و انلیل سلطنت ناننا Nanna را در "اور" بنا نهادند.، در آن زمان اور نامو فرزند نین سون Ninsun زاده شد. از این مادر محبوب، او بدنیا آمد، تا بر پایه های راستی و دادگری ... ( جهان آرائی کند.) . سپس اورنامو پهلوان زورمند ، شاه اور، شاه سومر و اکد، به قدرت Nanna ، سرور شهر ، و برابر سخن راستین Utu ، کلام حق را درزمین مستقر کرد؛ او ناسزاگوئی را ( ازمردم) دورکرد، جنایت ، خشونت زورگوئی و نزاع را بین مردم برانداخت، و هر ماهه برای معبد 90 bur ( جوال ، بار واحد وزن سومری) غله 30 گوسفند ، 30 sila ( واحد اندازگیری مایعات ، احتمالاً تلفظ "چیله " باید درست باشد. زیرا این کلمه در بختیاری معانی دهان مانند، و راه درونی را دارد . م) روغن برای مخارج  معبد برقرار کرد. او از برنز sila واحد اندازگیری طول ( احتمالاً gaz ) را ساخت. او واحد وزن معیار را یک mana " من"( man در گویش های شمال خلیج فارس و سایر نقاط ایران واحد وزنی است ، که با توجه به معیار و مبانی محل های مختلف در حال حاضر از سه کیلو تا 7 کیلو و احتمالاً بیشتر متغییر است . دلیل این تغییر ات اندازه اجزاء تشکیل دهنده "من " مانند "گن"هستند،( "گن، یا "گند" در گویشهای شمال خلیج فارس وزنی معادل یک دانه خرما است.) که باعث این تغییرات میشوند . زیرا یک "من" از 60 "گن"، یا بقول غربی ها "شیکیل" درست میشود. خرمای ناصریه عراق یا اور باستان که خرمای ریزی است ، در حالت کهنه شده و چروکیده هر دانه حدود 4/6-6/5 گرم بطورمعمول و زن دارد. ولی وزن" من "معیار اور سومری از 480-530 گرم وزن متغییر است . اما "من جنوب که عمدتاً من شاهی نامیده میشود حدود 7 کیلو است. خرمای دشتستان حدود 2/11- 4/12 گرم و خرمای درشت برازجان 20- تا30 گرم و بیشتر وزن دارند . مشخص نیست ، این معیار انتخاب "گن" برای استفاده از خرما در ساختن "من" معیار در چه وضعیتی از تکامل میوه خرما نظیر حالت "خارَک" رطب، خرمای رسیده ... بوده است، یا معیار من تبریز که آن هم باید 60 "گن" باشد ، از چه : میوه یا مبنای دیگری سا خته شده است، در اصل باید از تقسیم وزن من به عدد 60 وزن "گن" بدست آید. در همین گویش ها نشانه جمع بجای "ها" در فارسی تنها "آ" است در نتیجه mana معنی چند" من" را دارد.) و سنگ وزنه یک gin2 ( گند، یا گن در گویش های شمال خلیج فارس سه معنی دارد: واحد شمارش( و وزن) دانه خرما است ، واحد شمارش دانه های گوشت قورمه شده هم وزن یک دانه خرماست، و بمعنی بخیه زدن و دوختن است. ولی در سومری برای شمارش یک قطعه یا تکه طلا یا نقره با وزن معیّن استفاده میشد . بنظر میرسد در ایران هم، وزن 13/8 گرم یک سکه طلای رسمی که تقریباً برایر یک دانه خرمای دشتستان ؟ بوشهریا یک "گن" دوره شاه شولجی است، و سایر واحدهای وزن مرتبط ،نظیر مثقال و غیره تابع این معیار قدیمی هستند. تحقیقی در این زمینه برای تایید این حقیقت ضروری است.)

او سنگ معیار برای ساخت"من" را ، از یک "گن" نقره برای درست کردن وزنه های معیار ساخت. "گن" معیار، دور از دسترس مردم بود، دور از دسترس ثروتمندان بود؛ دور از دسترس قدرتمندان بود، دور از دسترس مردم یک"گن" دار (فقیر) و یک " من" دار (ثروتمند)بود.

( یک من از 60 "گن" ساخته میشد.).

مواد قانون اورنامو:

1. اگر کسی مرتکب قتل عمدی کسی شود، آن قاتل باید کشته شود.

2. اگر کسی دزدی کند، او کشته خواهد شد.

3. اگر کسی آدم ربائی کند، او در بند خواهد شد، و 15 "گن" نقره ( جریمه) میپردازد.

4. اگر یک برده با کنیزی ازدواج کند، وآن برده آزاد گردد، او نمی تواند، خانواده خود را رها کند.

5. اگر یک برده یا کنیز با یک زن یا مرد محلی( آزاد ) ازدواج کند، آن زن یا مرد بیش از مالک برده یا کنیزحق داشتن فرزند نخست پسررا دارد.

6. اگر مردی به حق دیگری تجاوز کرد، و نامزد مرد جوانی را ازاله بکارت کرد ، آن دو صاحب حق ، تجاوزگر را خواهند کشت.

7. اگر همسر یک مرد، پی یک مرد دیگر رود، و با او همبستر شود، آن زن را مثله خوهند کرد، ولی مرد زانی آزاد میشود.

8. اگر کسی با قهر وزور وارد شود، و کنیزمرد دیگری را ازاله بکارت کند، زانی باید 5 "کن" نقره ( به مالک ؟ خسارت) به پردازد.

9. اگر یک مرد اولین زن خود را( که دختر به خانه او آمد .) طلاق دهد، او باید یک "من" نقره به او به پردازد.

10. اگر آن زن ( قبل از ازدواج با او) بیوه بود، او باید (تنها) نیم "من" نقره به او به پردازد.

11. اگر مردی بدون هیچ عقدازدواجی با زنی بیوه همبستر شد،او نیازی ندارد ، به او هیچ وجهی بپردازد.

12. ...

13. اگر مردی متهم به جادوگری شد، او باید با (غرق شدن؟) در آب بیگناهی خود را ثابت کند. اگر بی گناهی خود را ثابت کرد. متهم کننده او باید 3 "گن" نقره؟ بپردازد.

14. اگر کسی زن مردی دیگر را به زنای محصنه متهم کرد، واز آزمون مشقت بار (غرق در) رودخانه بی گناهی او ثابت شد، پس آن کس که اورا متهم کرده بود، بایدثلث یک "من" نقره ( خسارت) به او بپردازد.

15. اگرنامزد دامادی( قاصد ازدواج)، به خانه پدر زن آینده اش ( به قصد ازدواج ) وارد شود، (و نامزد شوند)، ولی پدر زن آینده اش، دخترش را به مرد دیگری بدهد. پدر دختر باید به مرد اول ( که نامزدی او را بهم زده است.) دو برابر مبلغ هزینه های جشن نامزدی و هدایای آن مرد را بپردازد.

16...

17. اگر یک برده از محدوده شهر (مالک خود) فرار کند، و کسی اورا (دستگیر) و برگرداند، مالک باید دو "گن" نقره به کسی که برده را برگردانده است، بپردازد.

18. اگر کسی چشم دیگری را کور کند، او باید بوزن نیم من نقره، به او ( غرامت) بپردازد.

19. اگر کسی پای کس دیگری را بشکند، او باید 10 "گن" نقره (غرامت) به او بپردازد.

20. اگر کسی ، در جریان یک زد و خورد، عضو دیگری (مانند ران دست ..) را با چماق در هم کوبید، او باید یک "من" نقره به او غرامت بپردازد.

21. اگر کسی بینی دیگری را با کارد مسی برید، اوباید دوسوم یک من نقره بپردازد.

22. اگر کسی دندان دیگری را بشکند، او باید دو "گن" نقره بپردازد.

23. ..

24. [... ] اگر او برده نداشته باشد، او10 "گن" نقره می پردازد. اگر او نقره نداشته باشد. از اموال دیگرش غرامت را می دهد.

25. اگر زن برده کسی ، خود را با همسر مالک برابر دانست، و جسورانه با آن بانو سخن گفت، باید دهانش با یک کورت ( نیم لیتر) نمک پرکردد.

26. ...

27. ..

28. اگر کسی بعنوان شاهد( در دادگاه) حاضر شد، و شهادت دروغ او فاش شد، او باید 15 "گن" نقره بپردازد.

29. اگر کسی بعنوان شاهد( به دادگاه) احضار شد ، ولی شهادت خود را انکار کرد. باید ،  به اندازه ارزش دعوا(ی مطروحه در آن دادگاه ) غرامت بپردازد.

31. اگر کسی مزرعه دیگری را غرق آب کند ( به آب به بندد)، او باید 3 کور kur ( وزن، واحدی در کشاورزی) برای هر iku ( واحد سطح) از مزرعه غلّه ( به خسارت دیده ) بدهد.

32. اگر کسی یک مزرعه قابل کشت را به کسی برای زراعت و کشت وا گذاشت، و او آنرا کشت نکرد، و آنرا لم یزرع کرد، ان کس ( که مزرعه را بایرکرده است) باید برای هر "ایکو " سه "کور" غلّه بپردازد.

شاد باشید.